غربت اسلام
ابن فضال از حضرت امام رضا (ع) و ایشان از پدرانشان از رسول خدا (ص) روایت کرده‌اند که فرمودند:
«اسلام در ابتدای ظهورش غریب بود، بعد از این هم به همان حال بر می‌گردد و غریب می‌شود، پس طوبی (خوشا به حال) به غربای اسلام.»
شیخ صدوق در توضیح این حدیث می‌گوید:
در ابتدای ظهور اسلام به جهت قلت تعداد مسلمانان، اسلام غریب بود در آخرالزمان هم مسلمانان تعدادشان اندک است و آنها در اقلیت و غربت خواهند بود و بهشت و شجره مبارک طوبی در انتظار این مسلمانان است. زیرا همان گونه که مسلمین صدر اسلام بر آزار مشرکان صبر کردند، مسلمانان آخرالزمان هم در برابر کفر جهانی و ظلم و ستم آنان صبر کرده و دین خود را از دست نمی‌دهند.

محور دوستی‌ها و جدائی دلها
امام رضا (ع):
«فتنه ای کور( خیلی مبهم و پیچده) در راه است و ناگزیر فرا می‌رسد که هر خودی و دوست نزدیکی را سرنگون می‌کند. این فتنه زمانی است که شیعیان، سومین امام از نسل فرزندانم را گم کنند.»
فتنه: یعنی امتحان سختی که انسان را می‌فریبد و ممکن است هر کسی در مقابل آن به لغزش درآید.
این امتحان آن چنان سخت است که دوستان و خواص را هم در معرض سقوط و انحراف قرار می‌دهد.

اندوه از بدعت‌ها
امام رضا (ع) به نقل از رسول خدا می‌فرمایند:
«زمانی بر می‌آید که دل مومن در درونش آب می‌شود چنان که سرب و آتش ذوب می‌گردد. و این بدان جهت است که گرفتاری‌ها و بدعت‌هایی در دینشان می‌بینند ولی قدرت دگرگونی آن را ندارند.»

فتنه انگیزی در لباس دوستی
عالم آل محمد (ع) می‌فرمایند:
«برخی از کسانی که مودت و دوستی ما اهل بیت را دستاویز ساخته‌اند، زیان و فتنه انگیزیشان بر شیعیان، از دجال بیشتر است.»
از خدمتشان پرسیدند: ای فرزند رسول خدا ! چرا فتنه شان از دجال بیشتر است ؟
فرمودند: «زیرا با دشمنان ما مهر و مودت می‌ورزند و نسبت به دوستان ما دشمنی و عداوت می‌نمایند. هرگاه چنین شد، حق و باطل به هم می‌آمیزد و حقیقت مشتبه گردیده در نتیجه انسان مؤمن از منافق باز شناخته نمی‌شود.»

منکران ولایت
امام رضا فرمودند:
«هرگاه پسر امام جواد (ع) از دنیا بروند، بعد از ایشان چراغی ظاهر خواهند شد سپس مخفی خواهند شد ( یعنی امام عسکری) پس وای بر شک کننده بعد از ایشان.»
تا اینکه فرمودند: چه حسرتی بزرگتر از این که افراد بسیاری به جهت شک و ضعف یقین و کمی ثبات از امر ولایت بیرون روند مگر اندکی از آنان
امام صادق (ع) در ضمن سخنان خویش می‌فرمایند:
«وای بر شما ! امروز صبح کتاب جفر  را مطالعه می‌کردم درباره مولودی تامل می‌کردم که از دیده‌ها غایب می‌شوند و غیبت ایشان طولانی می‌شود و عمرشان دراز می‌گردد و در این زمان، مومنان آزمایش می‌شوند و به خاطر طولانی شدن غیبتشان، دچار تردید می‌گردند و بسیاری از آنها مرتد می‌شوند و ریسمان اسلام را از گردن خود باز می‌کنند که خداوند عزوجل در این باره فرمود: ما مقدرات هر انسانی را چون طوقی بر گردن او می‌نهیم یعنی ریسمان ولایت را از گردن باز می‌کنند. پس تأمّل در اوضاع و احوال اینان باعث ناراحتی و غصّه من شده است.»

دل‌های بی قرار
امیر المومنین (ع) فرمودند: «اگر طالب خلافت کشته شود و صاحب عصر روی گردان شوند ( غایب) و قلب‌ها در بی قراری بماند در آن حال دل‌های پر برکت و دل‌های بی برکت هویدا می‌شوند، آرزو کنندگان هلاک می‌شوند و پراکنده شوندگان و مومنان چقدر کم هستند، گروهی همراه با آنان جهاد می‌کنند که همراه با رسول خدا (ص) در روز بدر جهاد کردند، نه کشته می‌شوند و نه از دنیا می‌روند.»
منظور از قلوب بی قرار، همان دل‌های شیعیان است که از این غیبت بی قرار و در حیرت هستند، بنابراین دلهایی که بر حق ثابت هستند، پر برکت می‌شوند و دل‌هایی که از آن سر پیچی کنند، به گمراهی و پوچی می‌گرایند که بی برکت هستند.
امام رضا (ع) به نقل از رسول خدا (ص) می‌فرمایند:« سوگند به خداوندی که مرا به حق بر انگیخت فرزندم قائم با عهد و پیمانی که خدا با من بسته است غیبت می‌کنند تا جایی که اکثر مردم می‌گویند خداوند نیازی به آل محمد ندارد و گروهی نیز در ولادت ایشان شک می‌کنند.»

اندوه و حرمان
قال الرضا (ع):

حزن و اندوه آن‌ها ، به خاطر محرومیت از آب گوارا است، آن جا که باید از این سرچشمه فیاض بهره گیرند و عطش عشق خود را فرو نشاند، آتش هست در وجود آن‌ها شعله می‌دواند، که چرا ایشان غایب هستند.
آخر الزمان، دوره ای است که شیعیان، از فقدان امام خود غمگین و افسرده‌اند خوشی از میان آنها رخت بر بسته و تلخی با زندگی آنها عجین شده است.
امام علی بن موسی در این باره چنین می‌فرمایند:

« یَبْکی عَلَیْهِ اَهْلِ السَّماءِ وَ اَهْلِ الأَرْضِ وَ کُلُّ حَرّی وَ حَرّانَ وَ کُلُّ حَزینٍ لهفان »

اهل آسمان و زمین و هر زن و مرد دلسوخته و هر غمگین و اندوهناکی بر او می‌گرید.

ثابت قدمان در آخرالزمان
حضرت رسول(ص) می‌فرمایند:
«بالاترین مردم از لحاظ یقین، کسانی هستند که در آخرالزمان، پیامبری را ندیده‌اند و حجت خداوند از چشم آنها مخفی هستند و فقط به نوشته ای بر روی کاغذ ایمان آورده‌اند.»
سپس حضرت در ضمن روایتی دیگر مومنان منتظر را چنین توصیف می‌کنند:
«فقط کسانی بر اعتقاد به ایشان (حضرت ولی عصر) ثابت قدم می‌مانند که خداوند، دلهای آن‌ها را بر ایمان آزموده است.»
حضرت رضا (ع) در رابطه با ایمان این افراد چنین می‌فرمایند:
«پس از غیبت و حیرتی که جز مخلصین کسی در آن استوار نمی ماند، کسانی که مباشر روح الیقین هستند و خداوند پیمان ولایت ما را از آنها گرفته و ایمان را در قلوبشان نگاشته و آنان را به واسطه روحی از جانب خود موید داشته است.»

امام رضا(ع) می فرمایند:

«افرادی که در علوم آل محمد رسوخ یافته و مراد از آن را دریافته‌اند، خداوند آنان را به ثبات نعمت داده و به یقین گرامی داشته است.»